Ο όρος απομίμηση ή imitation αναφέρεται σε οποιοδήποτε υλικό μοιάζει εξωτερικά με κάποιον απο τους πολύτιμους λίθους και μπορεί να τον αντικαταστήσει σε κόσμημα.
Οι απομιμήσεις συνήθως είναι μικρότερης αξίας από τον πολύτιμο λίθο που προσπαθούμε να μιμηθούμε. Δηλαδή προσπαθούμε να βρούμε ένα υλικό που να έχει παρόμοια διαφάνεια, χρώμα, λάμψη και σε πολλές των περιπτώσεων ίδια δομή με τον αυθεντικό πολύτιμο λίθο (όπως π.χ. στο τυρκουάζ και στο λάπις λαζούλι).
Οι απομιμήσεις καλύπτουν ένα πολύ μεγάλο εύρος υλικών στα οποία μπορούμε να απευθυνθούμε, ώστε να βρεθεί το κατάλληλο σε εμφάνιση που να μπορεί να μιμηθεί μια πολύτιμη πέτρα.
Σαν απομίμηση μπορεί να χρησιμοποιηθούν υλικά που δεν είναι ορυκτά και κρύσταλλοι, όπως το γυαλί και το πλαστικό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα ορυκτό που μοιάζει με κάποιο άλλο ορυκτό. Επίσης αρκετά συχνά χρησιμοποιούμε συνθετικές πέτρες για να μιμηθούν άλλες πέτρες κι όχι τις αντίστοιχες φυσικές τους πέτρες. Παράδειγμα συνθετικός μπλε σπινέλιος που μοιάζει με aquamarine. Υπάρχει και μια κατηγορία κρυσταλλικών σωμάτων, τα οποία δεν απαντούν στην φύση, τα έχει δημιουργήσει όμως ο άνθρωπος εργαστηριακά με παρόμοιες μεθόδους που χρησιμοποιεί για να κατασκευάσει τις συνθετικές πέτρες. Ένα πασίγνωστο παράδειγμα μιας τέτοιας πέτρας είναι το σε όλους μας γνωστό κυβικό ζιρκόνιο CZ. Στην φύση δεν υπάρχει τέτοια χημική ένωση με κυβική συμμετρία. Κατόρθωσε όμως ο άνθρωπος και σύνθεσε έναν τέτοιο κρύσταλλο που αποτελεί μία από τις πιο πετυχημένες απομιμήσεις του διαμαντιού. Αυτά τα σώματα που δεν υπάρχουν στην φύση αλλά τα συνθέτει εργαστηριακά ο άνθρωπος τα ονομάζουμε τεχνητά.
Η απομίμηση μπορεί να βασίζεται και σε κάποιο κόλπο ή τεχνική που συνδυάζει διαφορετικά μεταξύ τους υλικά για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Παράδειγμα παλαιότερα όταν ακόμα η τεχνολογία ήταν σε πρωτόγονη κατάσταση, αντί διαμαντιών χρησιμοποιούσαν καλής ποιότητας γυαλιά κομμένα σε στρογγυλή brilliant κοπή και πίσω από τις έδρες του κώνου-pavilion κολλούσαν μεταλλικά φύλλα. Αυτό δημιουργούσε καθρέπτισμα και μεγάλο ποσό επιπλέον ανάκλασης του φωτός, δίνοντας την εντύπωση της ισχυρής λάμψης των διαμαντιών.
Αργότερα αναπτύχθηκε η τεχνική των σύνθετων πετρών. Το μπριγιάντ όπως ξέρουμε αποτελείται από τρία τμήματα, την κορώνα, την ζώνη και τον κώνο. Οι σύνθετες πέτρες ήταν η ένωση των διαφορετικών υλικών που όλα μαζί δίνανε ένα κανονικό μπριγιάντ. Δηλαδή χρησιμοποιούσαν για κώνο κάποιο γυαλί και για κορώνα μια ορυκτή πέτρα, λευκό χαλαζία ή λευκό ζαφείρι. Η σύνδεση των διαφορετικών αυτών υλικών γίνεται με ειδική κόλλα. Με το πέρασμα των χρόνων τα υλικά που χρησιμοποιούνταν άλλαξαν και υπήρχε η δυνατότητα να ενωθούν μια φυσική και μια συνθετική ή τεχνητή πέτρα. Παράδειγμα κώνος χαλαζία και κορώνα συνθετικού λευκού ζαφειριού ή κώνος με φυσική ορυκτή πέτρα και κορώνα συνθετικού διαμαντιού ή κάτι ακόμα πιο πονηρό κώνος και κορώνα από το ίδιο υλικό και μόνο το table facet φυσικό διαμάντι. Δηλαδή σχεδόν όλη η πέτρα άλλο κρυσταλλικό υλικό άσχετο με το διαμάντι και μόνον η μεγάλη επίπεδη επιφάνεια της κορώνας φυσικό διαμάντι. Η τεχνική των σύνθετων πετρών ήταν αρκετά καλή διότι χρησιμοποιεί φτηνά υποκατάστατα του διαμαντιού, έχει όμως ένας σημαντικό μειονέκτημα. Η ένωση των διαφορετικών υλικών γίνεται με κόλλα η οποία είναι ανιχνεύσιμη. Με μεγέθυνση εύκολα διαπιστώνεται η ύπαρξη του συγκολλητικού υλικού, διότι φυσαλίδες αέρα πάντα παγιδεύονται μεταξύ της κόλλας και των συνδετικών μελών. Επίσης τα διαφορετικά υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν άλλη συμπεριφορά στο φως. Διαφέρουν δηλαδή στην λάμψη και στο ποσό της ανάκλασης. Αυτές οι διαφορές είναι εμφανείς κυρίως από το πλάι και με τεχνικές παρατήρησης όπως του σκοτεινού πεδίου ή την βύθιση της πέτρας σε νερό.
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας η προσπάθεια της απομίμησης στράφηκε εκτός από την εξωτερική ομοιότητα και στην προσέγγιση των φυσικών ιδιοτήτων. Δηλαδή το γυαλί, ο χαλαζίας και το ζαφείρι μπορεί να σε ξεγελάνε στην όψη, δεν έχουν όμως καμία σχέση οι τιμές των φυσικών τους ιδιοτήτων με τις αντίστοιχες τιμές του διαμαντιού. Όταν αναπτύχθηκαν οι μέθοδοι σύνθεσης των πολυτίμων πετρών, ο άνθρωπος χρησιμοποίησε τις μεθόδους αυτές για να συνθέσει και κρυσταλλικά σώματα με χημικές συστάσεις που δεν υπάρχουν στην φύση. Τα τεχνητά αυτά σώματα έχουν ίδιες ή και καλύτερες οπτικές ιδιότητες από το διαμάντι, σε σχέση με το γυαλί και τα υπόλοιπα ορυκτά που υπολείπονται σε δείκτη διάθλασης, λάμψη και διάχυση σε σύγκριση με το διαμάντι. Όμως οι τεχνητοί αυτοί κρύσταλλοι είναι οξείδια με ισχυρούς χημικούς δεσμούς και ομοιάζουν στις οπτικές ιδιότητες με το διαμάντι. Έχουν δηλαδή μεγάλους δείκτες διάθλασης, ισχυρή διάχυση του φωτός και εάν κοπούν σωστά παρουσιάζουν την λαμπρότητα των διαμαντιών.
Όμως και πάλι καμιά από τις απομιμήσεις δεν μπορεί να προσεγγίσει τις ακραίες φυσικές ιδιότητες του μοναδικού αυτού κρυστάλλου. Το γυαλί και ο χαλαζίας διαθέτουν μόνο την αχρωματότητα, είναι πολύ μακριά όμως από την διάχυση του φωτός, την λάμψη και ειδικά την σκληρότητα του διαμαντιού. Το λευκό ζαφείρι εκτός της αχρωματότητας διαθέτει και αρκετά υψηλή σκληρότητα, όμως υπολείπεται της λάμψης και του φαινόμενου της διαχύσεως του φωτός. Τα τεχνητά κρυσταλλικά οξείδια όπως το κυβικό ζιρκόνιο (CZ), το YAG, ο στροντιούχος τιτανίτης κ.α., έχουν τις ακραίες οπτικές ιδιότητες του διαμαντιού, δεν είναι όμως αρκετά σκληρά. Ότι και να κάνουμε δηλαδή πάντα σε κάτι θα υστερούμε έναντι των ακραίων ιδιοτήτων του διαμαντιού, διότι το διαμάντι έχει το προνόμιο να έχει υψηλές τιμές σε όλες τις φυσικές ιδιότητες.
Όλα αυτά όμως μέχρι το 1993, όταν τελικά ο άνθρωπος κατάφερε για πρώτη φορά να φτιάξει συνθετικό μοϊσσανίτη, που η ποιότητά του να είναι τόσο καλή ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πολύτιμη πέτρα. Το ορυκτό αυτό είναι τόσο σπάνιο στην γη, που ο άνθρωπος πρώτα το έφτιαξε συνθετικά και μετά ανακάλυψε την ύπαρξή του στην στερεό φλοιό της γης. Πρόκειται για την μέχρι στιγμής καλύτερη απομίμηση του διαμαντιού. Ο μοϊσσανίτης είναι ότι πιο σκληρό γνωρίζουμε μετά από το διαμάντι, έχει πάρα πολύ καλή λάμψη, η διάχυση του φωτός είναι μεγαλύτερη από του διαμαντιού, και σαν να μην φτάνει αυτό διαθέτει και μια πολύ σπάνια ιδιότητα των κρυστάλλων, την οποία διαθέτει και το διαμάντι. Μιλάμε για την θερμική αγωγιμότητα, την ικανότητα ενός σώματος να απορροφά θερμότητα εύκολα ή δύσκολα. Οι κρύσταλλοι στην πλειοψηφία τους είναι ψυχρά σώματα, δεν απορροφάνε εύκολα την θερμότητα. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει με το διαμάντι, το οποίο απορροφά εύκολα την θερμότητα. Εξαιτίας της μοναδικής αυτής ιδιότητάς του, κατασκευάστηκε ένα όργανο που μετρά την θερμική αγωγιμότητα των πετρών και μας δείχνει αμέσως πιο είναι το διαμάντι ανάμεσα σε ένα σωρό από πολλές πέτρες. Στην περίπτωση του συνθετικού μοϊσσανίτη το όργανο αυτό μας δείχνει την ίδια ένδειξη με το διαμάντι, δεν μας βοηθά δηλαδή να διαχωρίσουμε το διαμάντι από ένα συνθετικό μοϊσσανίτη. Για τον λόγο αυτό η διεθνής κοινότητα αναγκάστηκε να φτιάξει ένα άλλο εξειδικευμένο όργανο που μπορεί να διαχωρίζει τα διαμάντια από τους συνθετικούς μοϊσσανίτες, το οποίο όμως είναι σχετικά ακριβό.
Όπως είναι φυσικό ο άνθρωπος δεν σταματά και συνέχεια προσπαθεί να ανακαλύψει καινούργιες τεχνικές σε όλα τα επίπεδα. Τώρα τελευταία μπόρεσε να συνδυάσει την απομίμηση με τα συνθετικά διαμάντια. Επίσημες αναφορές από εργαστήρια με διεθνή κύρος αναφέρουν μοϊσσανίτες με επικάλυψη συνθετικού διαμαντιού. Δηλαδή συνθετικός μοϊσσανίτης και πάνω σε αυτόν εναποτίθεται λεπτό στρώμα συνθετικού διαμαντιού. Η πέτρα βέβαια χρειάζεται επαναστίλβωση, όμως οι ενδείξεις των οργάνων δείχνουν όπως είναι φυσικό ακριβώς ότι και στα διαμάντια.
Καταλαβαίνουμε ότι η γνώση μας γύρω από τις απομιμήσεις του διαμαντιού πρέπει να ακολουθεί τις εξελίξεις, γιʼ αυτό όπως και στην περίπτωση των συνθετικών διαμαντιών αυτός ο ιστότοπος θα παραμένει ανοιχτός και οι πληροφορίες συνεχώς θα ανανεώνονται.