Ας δούμε τώρα και το τέταρτο κριτήριο κατάταξης των διαμαντιών, που μαζί με το βάρος ίσως είναι το σημαντικότερο για την τελική αξιολόγησή τους.
Clarity σημαίνει διαύγεια. Δηλαδή απουσία εσωτερικών ή/και εξωτερικών παραγόντων που επηρεάζουν την καθαρότητα των διαμαντιών, ούτως ώστε να είναι πεντακάθαρα χωρίς κανένα έγκλεισμα, χωρίς καμία γρατζουνιά ή σπάσιμο ή οποιαδήποτε ατέλεια που θα επηρεάζει τη διαύγειά τους.
Με τον όρο διαύγεια εννοούμε ότι το φως περνά ελεύθερα από το διάφανο εσωτερικό της πέτρας, χωρίς εμπόδια και παρεμβολές, ώστε κάποιος να μπορεί καθαρά να παρατηρήσει διαμέσου του σώματος της πέτρας.
Έγκλεισμα σημαίνει κάποιο ξένο σώμα που μπορεί να υπάρχει στο εσωτερικό του κρυστάλλου του διαμαντιού. Ξένο σώμα μπορεί να είναι ο κρύσταλλος άλλου ορυκτού, θραύσματα από το πέτρωμα που φιλοξενεί τα διαμάντια κ.ά. Έγκλεισμα επίσης θεωρείται κάποιο εσωτερικό σπάσιμο του κρυστάλλου, εμφανής ατέλειά του κ.ά. Πολλές φορές έχει παρατηρηθεί μικροσκοπικός κρύσταλλος διαμαντιού να υπάρχει ως έγκλεισμα σε κάποιο μεγάλο διαμάντι. Στα εγκλείσματα κατατάσσουμε και τις γρατζουνιές, τα σπασίματα και ατέλειες της εξωτερικής επιφάνειας του εδροποιημένου και γυαλισμένου κρυστάλλου.
Φυσικά, πριν σας δημιουργηθεί η απορία, σας προλαβαίνουμε και συμπληρώνουμε ότι η παρατήρηση του εσωτερικού και εξωτερικού της πέτρας για να ελέγξουμε την καθαρότητά της και να την κατατάξουμε, πραγματοποιείται με συγκεκριμένη μεγέθυνση, x10 φορές. H διεύθυνση της παρατήρησης γίνεται από το πάνω μέρος της πέτρας και συγκεκριμένα από την έδρα table.
Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει το είδος, η φύση και η θέση του εγκλείσματος. Δηλαδή, ένας διάφανος και άχρωμος κρύσταλλος στο εσωτερικό ενός διαμαντιού επηρεάζει σε μικρότερο βαθμό τη διαύγεια ενός διαμαντιού, παρά ένα έγχρωμο και μεταλλικό έγκλεισμα. Ένα μαύρο στίγμα θεωρείται μεγαλύτερη ατέλεια από μια μεγαλύτερη αλλά απαλή ρωγμή. Το ίδιο συμβαίνει και με τη θέση του εγκλείσματος μέσα σε ένα διαμάντι. Δηλαδή, το ίδιο ακριβώς έγκλεισμα όταν βρίσκεται στο κέντρο του table facet, είναι μεγαλύτερο μειονέκτημα από το να βρίσκεται στην άκρη και κάτω από τη ζώνη (φωτ. 1).
Η διεθνής κατηγοριοποίηση των διαμαντιών με το κριτήριο της διαύγειας ακολουθεί αρκετές σχολές, εμείς θα σας παραθέσουμε την ευρύτερα χρησιμοποιούμενη, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί.
Η διαφορά των δύο πρώτων κατηγοριών έγκειται στις λεπτομέρειες. Δηλαδή τα «άψογα» διαμάντια (Flawless, FL), σε σύγκριση με τα «εσωτερικώς άψογα» (Internally flawless, IF), έχουν παντελή έλλειψη εγκλεισμάτων στο εσωτερικό τους, χωρίς κανένα εμφανές σημάδι εξωτερικής ατέλειας κοιτώντας τα από την κορυφή (έδρα table). Τα IF επίσης έχουν παντελή έλλειψη εγκλεισμάτων στο εσωτερικό τους, όμως μπορεί κάποιος να διακρίνει, έστω και με δυσκολία, εξωτερικές ατέλειες, όπως κρυσταλλογραφικές γραμμώσεις, τριγωνικές αναπτύξεις, εμφανείς επιπλέον έδρες στην κορόνα, παχιά ζώνη κ.ά. Κάποιοι θεωρούν ότι η διαφορά των «FL» από τα «IF» έγκειται στο βαθμό που οι παραπάνω ατέλειες μπορούν να απομακρυνθούν με ελαφριά επαναστίλβωση. Δηλαδή, εάν με περαιτέρω γυάλισμα εξαφανίζονται οι ατέλειες, τότε το διαμάντι μπορεί να θεωρηθεί «FL», εάν οι ατέλειες δεν γίνεται να απομακρυνθούν με επαναστίλβωση, τότε η πέτρα είναι «IF».
Η επόμενη κατηγορία είναι των VVS διαμαντιών και μπορεί να χωριστεί σε δύο υποκατηγορίες (VVS1 και VVS2), οι οποίες διαφέρουν στον αριθμό και στη θέση των εγκλεισμάτων. Συνήθως ως VVS1 κατατάσσουμε πέτρες με ένα έγκλεισμα σε μη κεντρική θέση, ενώ ως VVS2 πέτρες με δύο ή τρία εγκλείσματα, όπου κάποιο ή κάποια από αυτά είναι στο εύρος της έδρας table.
Βαθμονόμηση διαύγειας |
Μέγεθος και ποσότητα εγκλεισμάτων |
Παρατηρησιμότητα με λούπα |
Παρατηρησιμότητα με γυμνό οφθαλμό |
Επηρεασμός στη λαμπρότητα |
Flawless (FL) / απόλυτη διαύγεια |
Παντελής έλλειψη εγκλεισμάτων |
Δεν διακρίνεται απολύτως τίποτα |
Καθαρές στη λούπα / απόλυτα διάφανες |
|
Internally flawless (IF) / εσωτερική διαύγεια |
Απουσία εγκλεισμάτων |
Ίσως με μεγάλη δυσκολία να διακρίνεται ατέλεια στην εξωτερική επιφάνεια |
||
VVS (very very small inclusions) / εξαιρετικά μικρά εγκλείσματα |
VVS1 / υπομικροσκοπικά εγκλείσματα 1 |
Διάκριση εγκλεισμάτων με πάρα πολλή δυσκολία σε μη φανερή θέση |
||
VVS1 / υπομικροσκοπικά εγκλείσματα 1 |
Διάκριση εγκλεισμάτων με πάρα πολλή δυσκολία σε μη φανερή θέση |
|||
VS (very small inclusions) / πολύ μικρά εγκλείσματα |
VS1 / μικροσκοπικά εγκλείσματα 1 |
Δυσδιάκριτα εγκλείσματα |
||
VS2 / μικροσκοπικά εγκλείσματα 2 |
Δυσδιάκριτα έγχρωμα ή ανακλώμενα εγκλείσματα |
|||
SI (small inclusions) / μικρά εγκλείσματα |
Μικρά εγκλείσματα |
Ευδιάκριτα εγκλείσματα |
Καθαρές στο μάτι / διαυγείς με γυμνό οφθαλμό | Ανεπηρέαστη η λαμπρότητα της πέτρας |
I1 (inclusion 1) / εμφανή εγκλείσματα |
Εμφανή εγκλείσματα |
Πολύ εμφανή εγκλείσματα |
Εγκλείσματα εμφανή με δυσκολία στον γυμνό οφθαλμό |
Μη εμφανής επιρροή |
I1 (inclusion 1) / εμφανή εγκλείσματα |
Εμφανή εγκλείσματα |
Πολύ εμφανή εγκλείσματα |
Εγκλείσματα εμφανή με δυσκολία στον γυμνό οφθαλμό |
Μη εμφανής επιρροή |
I3 (inclusions 3) / μεγάλα εγκλείσματα |
Μεγάλα εγκλείσματα |
Πολυάριθμα εμφανέστατα εγκλείσματα |
Οφθαλμοφανέστατα εγκλείσματα |
Σημαντική επιρροή |
Επίσης και για την VS κατηγορία υπάρχουν δύο υποκατηγορίες. Στην VS1 έχουμε πέτρες με διάφανα εγκλείσματα, ενώ αν τα εγκλείσματα είναι πολυάριθμα ή είναι έγχρωμα ή μεταλλικά, τις κατατάσσουμε στην VS2 κατηγορία.
Μπορεί να δείτε πιστοποιητικό που η πέτρα ή οι πέτρες να αναφέρονται γενικά στις κατηγορίες VVS ή VS. Είναι κι αυτό αποδεκτό, αν και συνήθως συμβαίνει για πέτρες μικρές ή μεσαίου μεγέθους, δηλαδή μέχρι 0,50 ct. Αν έχουμε μεγαλύτερες πέτρες, κανονικά πρέπει να εντάσσονται στις υποκατηγορίες VVS1/VVS2 ή VS1/VS2.
Μέχρι και την επόμενη κατηγορία, δηλαδή την SI, τα διαμάντια είναι διάφανα, ενώ με γυμνό οφθαλμό φαίνονται αψεγάδιαστα. Από την κατηγορία αυτή και πέρα τα διαμάντια παύουν να είναι τέλεια και έχουν ευμεγέθη εγκλείσματα, τα οποία επηρεάζουν τη λαμπρότητά τους. Αναφερόμαστε στις κατηγορίες I1-I3, τις οποίες μπορεί να ακούσετε να τις λένε και πικέ (piqué).
Με τον όρο φυσικό σημάδι (natural), στα πιστοποιητικά, εννοούμε τμήμα από την εξωτερική επιφάνεια του κρυστάλλου, το οποίο παρέμεινε αναλλοίωτο μετά τη στίλβωση. Τέτοια σημάδια είναι συνήθως γραμμώσεις ή τριγωνικές αναπτύξεις και παρατηρούνται κυρίως στη ζώνη. Nick σημαίνει μικροσκοπικό σπάσιμο, συνήθως στη ζώνη.
Πάντα χρειάζεται προσοχή όταν μελετάμε μια πέτρα και πολύ περισσότερο όταν πρόκειται να εκδώσουμε ένα πιστοποιητικό. Όπως τονίσαμε, σε ένα σωστά κομμένο μπριγιάν, το φως υπόκειται σε ολική εσωτερική ανάκλαση. Αυτό έχει σαν συνέπεια ορισμένες φορές και ανάλογα με τη θέση που έχει ένα έγκλεισμα, να φαίνεται σαν να υπάρχει περισσότερες από μία φορές, λόγω ανακλάσεων στο εσωτερικό του και ιδιαίτερα στις έδρες του κώνου (pavilion) (φωτογραφία 3). Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό διότι εμφανίζεται συμμετρικά γύρω από τη ζώνη το ίδιο είδωλο. Μπορεί να τύχει όμως περίπτωση η ανάκλαση να είναι μεμονωμένη και να φαίνεται το έγκλεισμα σε λάθος θέση ή να φαίνονται δύο εγκλείσματα ενώ στην πραγματικότητα να είναι μόνο ένα. Τέτοιες λεπτομέρειες πρέπει να αναγράφονται στην πιστοποίηση.
Στα πιστοποιητικά αναφέρεται η κατηγορία στην οποία ανήκει η κάθε πέτρα, δηλαδή εάν είναι VVS1 ή VS2 κ.λπ. Πέραν τούτου όμως γίνεται και σχηματική αναπαράσταση με τη θέση και το είδος των εγκλεισμάτων (σχήμα 1).
Συνοψίζοντας λοιπόν θα λέγαμε ότι:
Η διαύγεια είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την αγορά ενός διαμαντιού. Η καθαρότητά του μπορεί να επηρεαστεί από δύο τύπους ψεγαδιών:
Εξωτερικά ψεγάδια: Αυτά αφορούν τα ψεγάδια που μπορεί να υπάρχουν στην επιφάνεια ενός διαμαντιού. Τα εξωτερικά χτυπήματα, δημιουργούνται από λάθη κατά τη διάρκεια της κοπής του.
Εσωτερικά ψεγάδια: Αυτά αφορούν καθαρά, κάποια ψεγάδια που βρίσκονται στο εσωτερικό μέρος ενός διαμαντιού. Υπάρχουν πολλά είδη εσωτερικών ψεγαδιών. Τα πιο σημαντικά απ' αυτά είναι:
- Μαύρα ή σκούρα στίγματα: κυρίως από άνθρακα
- Θολούρα: προκαλείται από υλικά που συνυπάρχουν με τα διαμάντια και που δεν είναι διαυγή.
- Ραγίσματα: η πλειοψηφία των ατελειών στα διαμάντια προέρχεται από ραγίσματα, στην χημική δομή των διαμαντιών
Βαθμός Καθαρότητας
Η κλίμακα, που χρησιμοποιείται συνήθως, βασίζεται σε οπτική μεγέθυνση (με φακό) του διαμαντιού 10 βαθμών. Αυτό σημαίνει ότι, για πρακτικούς λόγους, κάποια ατέλεια που δεν μπορεί να φανεί σε οπτική μεγέθυνση 10 βαθμών, θεωρείται αμελητέα.
Κλίμακα καθαρότητας
Όσο πιο καθαρό είναι ένα διαμάντι, τόσο πιο πολύτιμο είναι. Το GIA ορίζει τις ιδιότητες της κάθε ομάδας της κλίμακας ως εξής:
Χωρίς κανένα ψεγάδι (άψογο): ομάδα IF - LC Ο μεγαλύτερος βαθμός καθαρότητας που υπάρχει. Σ' αυτή τη κατηγορία τα διαμάντια δεν έχουν καμία ατέλεια. Είναι δυνατόν, όμως, να υπάρχουν κάποια εξωτερικά ψεγάδι |
|
Πολύ, πολύ μικρή ύπαρξη εγκλείστων: VVS1 και VVS2 Η ομάδα VVS (very very slightly), χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, την VVS1 και VVS2. Τα υλικά VVS είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανιχνευθούν. |
|
Πολύ μικρή ύπαρξη εγκλείστων: VS1 και VS2 Η ομάδα VS αφορά υλικά που δύσκολα ανιχνεύονται με μεγέθυνση 10 βαθμών |
|
Ελαφριά ύπαρξη εγκλείστων: SI1, SI2 και SI3 Η πλειοψηφία των διαμαντιών που αγοράζονται είναι της κατηγορίας SI (Slightly Included) SI1: είναι ορατά με 10 βαθμούς μεγέθυνση. Δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι. SI2: σπάνια είναι ορατά με γυμνό μάτι, αλλά εντοπίζονται με μεγέθυνση 10 βαθμών SI3: Τις περισσότερες φορές είναι ορατά με γυμνό μάτι, αλλά γίνεται και χρήση μεγεθυντικού φακού. |
Ομάδες που αφορούν διαμάντια ατελή
Ι1, Ι2 και Ι3: Είναι η τελευταία κατηγορία στην κλίμακα καθαρότητας των διαμαντιών. Τα ψεγάδια σ' αυτά τα διαμάντια είναι ορατά με γυμνό μάτι.
Ι1: Τα διαμάντια τη κατηγορίας Ι1 είναι ακόμα ελκυστικά. Η ατέλεια δεν είναι τόσο μεγάλη, ώστε να χαθεί η γενική λάμψη της πέτρας.
Ι2: Οι ατέλειες της κατηγορίας Ι2, μερικές φορές, καλύπτουν ουσιώδη τμήματα της πέτρας. Επίσης, είναι ορατά με γυμνό μάτι.
Ι3: Τα διαμάντια της κατηγορίας Ι3, έχουν μηδαμινή καθαρότητα. Η θολούρα είναι τόσο έντονη, που έχουν χάσει όλη τους την λάμψη.